Kompetencje kluczowe stanowią niezwykle istotny element podstawy programowej. Mają one na celu przygotowanie młodych Europejczyków do życia w dynamicznie zmieniającym się społeczeństwie w dobie globalizacji. Czym właściwie są tego typu kompetencje i w jaki sposób je kształtować? Na te pytania odpowiemy w poniższym artykule.
Czym są kompetencje kluczowe?
Odpowiedź na pytanie, co to są kompetencje kluczowe, zawarta jest w Zaleceniach Rady UE z dnia 22.05. 2018r. w sprawie kompetencji kluczowych w procesie uczenia się przez całe życie (opublikowane zostały w Dzienniku Ustaw UE 4.06.2018r.). W dokumencie tym określono osiem kompetencji kluczowych, które są istotne dla funkcjonowania w społeczeństwie i adaptowania się do ciągłych przemian cywilizacyjnych. Są one również niezbędne na europejskim rynku pracy, gdyż wiążą się ze znajomością języków obcych, umiejętnością kreatywnego myślenia i rozwiązywania problemów, zdolnością do współpracy oraz regulacji własnych emocji.
Kompetencje kluczowe w szkole
Jakie powinny być kompetencje kluczowe ucznia kończącego szkołę? Zgodnie z Zaleceniami Rady UE są to:
- Komunikacja w języku ojczystym,
- Komunikacja w językach obcych,
- Kompetencje informatyczne,
- Kompetencje matematyczne i kompetencje z zakresu inżynierii, technologii i nauk przyrodniczych,
- Umiejętność uczenia się,
- Umiejętność przedsiębiorczości i inicjatywności,
- Kompetencje społeczne i obywatelskie,
- Świadomość i ekspresja kulturalna.
Powyższe kompetencje są ważne w takim samym stopniu, a każda z nich odgrywa ogromną rolę w funkcjonowaniu w europejskim społeczeństwie. Oprócz ogólnego wymienienia warto również podać szczegółowe przykłady kompetencji kluczowych. Są to między innymi: twórcze wyrażanie emocji i idei za pośrednictwem środków wyrazu (z zakresu świadomości i ekspresji kulturalnej), zdolność do aktywnego słuchania (z zakresu komunikacji w języku ojczystym), czy też umiejętne wykorzystanie technologii do komunikacji, pracy czy w celach rozrywkowych (kompetencje informatyczne).
Kompetencje kluczowe a podstawa programowa – jak rozwijać wiedzę i umiejętności ucznia?
Zarówno w szkołach podstawowych, jak i w liceach ogólnokształcących i technikach nauczyciele muszą kierować się przede wszystkim podstawą programową. Jej zapisy są jednak bezpośrednio związane z kompetencjami kluczowymi, dlatego dobrzy wychowawcy czy nauczyciele przedmiotowi mogą z powodzeniem kształtować u uczniów wymagane postawy i umiejętności na danym etapie edukacyjnym.
Niejednokrotnie rozwijanie kompetencji kluczowych jest nie lada wyzwaniem, zwłaszcza wśród starszych, niechętnych do nauki uczniów. W takich grupach szczególnie ważne jest ciekawe, aktywizujące prowadzenie zajęć, wykorzystywanie różnorodnych źródeł wiedzy oraz nauka poprzez doświadczenia, dyskusje i inne metody poszukujące. Warto nieustannie motywować uczniów do samodzielnego rozwiązywania problemów, a także do zadawania pytań i szukaniem na nie odpowiedzi. Taki sposób prowadzenia zajęć z pewnością ukształtuje w dzieciach przydatne społecznie postawy, a także skłoni je do samorozwoju i dalszego zdobywania wiedzy i umiejętności.
W rozwijaniu kompetencji kluczowych niezwykle istotne jest również korzystanie z innowacyjnych narzędzi edukacyjnych – różnego rodzaju aplikacji, platform e-learningowych czy gier sprawdzających i rozwijających wiedzę. Dzięki temu lekcje nie tylko będą ciekawsze, ale także ukształtują w uczniach szereg kompetencji.
Kształtowanie kompetencji kluczowych w przedszkolu
Kompetencje kluczowe mogą być kształtowane u dzieci już w przedszkolu. Pojawia się jednak pytanie, w jaki sposób rozwijać je u najmłodszych? Przede wszystkim warto zadbać o różnorodne, ciekawe zajęcia, do których inspiracje można czerpać z wielu źródeł. Ważne jest także dostosowanie treści do poziomu dzieci przy jednoczesnym stawianiu możliwych do pokonania wyzwań. Kompetencje kluczowe w przedszkolu można rozwijać między innymi poprzez gry w języku obcym, rozmawianie o różnych gatunkach zwierząt, naukę recytacji, wprowadzenie do korzystania z komputera czy zabawy w prowadzenie firmy.
